Diễn đàn bền vững Việt Nam 2023: Phát huy vai trò của di sản và văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững do UBND tỉnh Phú Thọ phối hợp với Tổ chức khoa học và chuyên gia Việt Nam toàn cầu – AVSE Global tổ chức, Bộ VHTTDL bảo trợ đã diễn ra sáng 22.4 tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Phú Thọ (TP. Việt Trì).
Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương và các đại biểu chủ trì phiên toàn thể
Diễn đàn tổ chức trong khuôn khổ Lễ hội đền Hùng, Tuần Văn hóa – Du lịch đất Tổ năm 2023; kỷ niệm 20 năm Công ước 2003 của UNESCO. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương dự và phát biểu khai mạc.
Tầm nhìn trong bảo tồn di sản gắn phát triển bền vững
Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh, Diễn đàn hướng đến một không gian khoa học để các nhà lãnh đạo, nhà hoạch định chính sách, học giả, doanh nghiệp, doanh nhân và tổ chức phi chính phủ trao đổi, thảo luận về vai trò của di sản văn hóa trong lộ trình thúc đẩy du lịch gắn với phát triển bền vững ở Việt Nam.
Công tác kiểm kê, lập hồ sơ xếp hạng, ghi danh, quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa luôn được các cấp, ngành, địa phương quan tâm triển khai thực hiện. Việt Nam hiện có hơn 4 vạn di tích, trong đó có hơn 10.000 di tích cấp tỉnh, 3.614 di tích quốc gia, 128 di tích quốc gia đặc biệt, 8 Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới; khoảng 70.000 di sản văn hóa phi vật thể được kiểm kê, 483 di sản được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 15 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh; 9 di sản tư liệu được UNESCO ghi danh và 265 bảo vật quốc gia. Các chủ thể di sản văn hóa, các nghệ nhân nắm giữ di sản được quan tâm, tạo điều kiện để thực hành và trao truyền, phát huy giá trị di sản. Sau 3 đợt xét phong tặng danh hiệu vinh dự nhà nước, đã có 131 cá nhân được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu NNND và 1.619 danh hiệu NNƯT trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể.
Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương phát biểu khai mạc Diễn đàn
Thứ trưởng nhấn mạnh, các di sản văn hóa, di tích, danh lam thắng cảnh sau khi được xếp hạng, ghi danh, được bảo tồn, tu bổ, tôn tạo đã thu hút ngày càng đông du khách trong nước và quốc tế. Trước dịch Covid-19 bùng phát, chỉ riêng tại 8 Di sản Thế giới ở Việt Nam năm 2016 đón 14,3 triệu khách, doanh thu khoảng 1.776 tỉ đồng; năm 2019 tăng lên khoảng 18,2 triệu khách, doanh thu khoảng 2.322 tỉ đồng. “Đây là minh chứng sống động cho việc phát huy giá trị của di sản, khẳng định sự đóng góp tích cực, hiệu quả của các di sản tại Việt Nam trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội, tạo sinh kế cho cộng đồng nơi có di sản, góp phần cân bằng, bảo vệ môi trường, củng cố hòa bình và an ninh theo hướng phát triển bền vững », Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh.
Những đóng góp của Việt Nam trong lĩnh vực bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa thời gian qua được UNESCO và cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao. Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương cho biết, phát biểu tại buổi hội kiến với Thủ tướng Chính phủ tại Hà Nội vào ngày 6.9.2022, Tổng giám đốc UNESCO Audrey Azoulay đã bày tỏ ấn tượng về chiều sâu của nền văn hóa Việt Nam và khẳng định tầm quan trọng của công tác bảo tồn di sản văn hóa, công nhận những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc coi trọng chính sách văn hóa, gìn giữ và phát huy di sản.
Cục trưởng Cục Di sản Văn hoá Lê Thị Thu Hiền phát biểu tại Diễn đàn
Trong chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam vào tháng 3.2023, Giám đốc Trung tâm Di sản thế giới UNESCO Lazare Eloundou Assomo đã nói Việt Nam là hình mẫu về quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản và mong muốn kinh nghiệm của Việt Nam được chia sẻ với các quốc gia thành viên khác.
Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng về nhiệm vụ chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam, đặc biệt là ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Bộ VHTTDL cùng các địa phương đang tập trung triển khai các chủ trương của Đảng, Nhà nước về văn hóa, nhằm phát huy tối đa hiệu quả nguồn nhân lực, vật lực để văn hóa thực sự là sức mạnh nội sinh của dân tộc, đưa văn hóa phát triển ngang hàng với chính trị, kinh tế. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Du lịch Hà Văn Siêu
“Sáng kiến tổ chức “Diễn đàn Bền vững Việt Nam 2023: Phát huy vai trò của di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững” thể hiện trách nhiệm, tầm nhìn của Việt Nam trong công cuộc bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển bền vững…”, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương khẳng định.
“Tình yêu thương hiệu” từ di sản văn hoá Việt Nam
Chủ tịch AVSE Global Nguyễn Đức Khương nhận định, trong phát triển du lịch, phân khúc du lịch dựa trên di sản và văn hoá rất cao. Trước đai dịch, du lịch VN phát triển ấn tượng và đến giai đoạn hiện nay, chúng ta đang chứng kiến sự phục hồi trở lại của du lịch, đặc biệt dựa trên nền tảng di sản văn hoá. Theo ông Nguyễn Đức Khương, ngành du lịch Việt Nam cần tiếp tục đưa ra giải pháp để cộng đồng địa phương chủ động trong bảo vệ, giữ gìn, phát huy di sản, tạo sự chuyển đổi bền vững cho du lịch địa phương. “Diễn đàn được tổ chức với mong muốn thúc đẩy sự phát triển bền vững của du lịch. Từ đó, đưa văn hoá- di sản trở thành nguồn lực bất tận cho sự phát triển của du lịch…”.
Giám đốc Sở VHTTDL Phú Thọ Nguyễn Đắc Thuỷ phát biểu tại Diễn đàn
Từ góc nhìn phát huy giá trị di sản văn hoá trong chiến lược định vị thương hiệu du lịch quốc gia, PGS.TS. Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa nhấn mạnh, việc tham gia các Công ước của UNESCO về văn hóa không chỉ thể hiện tinh thần hòa nhập của Việt Nam cùng bảo vệ, gìn giữ các giá trị văn hóa cho hiện tại và tương lai, phục vụ phát triển du lịch bền vững, mà còn hướng đến mục tiêu chung của UNESCO là “góp phần duy trì hòa bình và an ninh trên cơ sở thắt chặt sự hợp tác giữa các dân tộc thông qua giáo dục, khoa học và văn hóa, vì mục đích tôn trọng trên phạm vi toàn cầu công lý, luật pháp, các quyền con người và quyền tự do cơ bản đối với mọi người…”.
“Di sản văn hóa và thiên nhiên được xem là tài nguyên chính, phục vụ cho phát triển du lịch. Đồng thời, thông qua du lịch và các chính sách của nhà nước, đã giúp mang đến lợi ích cho cộng đồng được hưởng lợi từ di sản văn hóa, đảm bảo sự phát triển bền vững đất nước…”, Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền nhấn mạnh.
GS. Aaron Ahuvia, Đại học Michigan, chuyên gia hàng đầu thế giới về tình yêu thương hiệu
Các khu di sản ở Việt Nam có tiềm năng lớn trong việc góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững của địa phương, xóa đói giảm nghèo và cải thiện sinh kế bền vững của cộng đồng địa phương. Những hiệu quả về kinh tế ở các khu di sản của Việt Nam hiện nay đa phần đều thông qua các hoạt động du lịch và dịch vụ phục vụ du khách tham quan, nghiên cứu. Bà Lê Thị Thu Hiền nêu, có thể minh chứng điều này qua trường hợp Khu phố cổ Hội An, với việc chính quyền và nhân dân TP Hội An đã đẩy mạnh hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị Di sản thế giới, đạt kết quả nổi bật, đặc biệt là việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển du lịch – dịch vụ và thương mại trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Với số lượng khách tham quan Khu phố cổ Hội An ngày càng tăng, từ gần 879 nghìn khách năm 2006 đến năm 2019 đã tăng lên gần 2,5 triệu lượt. 20 năm qua từ khi trở thành Di sản thế giới, ngành kinh tế này đã tăng vượt bậc và hiện chiếm tỷ trọng hơn 70% so với GDP toàn thành phố .
Thông qua các hoạt động cung cấp sản phẩm và dịch vụ phục vụ nhu cầu cho khách đến tham quan, nghiên cứu, các hoạt động du lịch, dịch vụ và bảo tồn di sản đã mang lại thu nhập và lợi ích trực tiếp cho người dân địa phương, từ đó tạo nên mối quan hệ mật thiết, gắn bó của cộng đồng dân cư đối với di sản; góp phần mở rộng sự giao lưu, hiểu biết và thế giới quan của người dân, tăng cường đầu tư kinh tế cho địa phương và thúc đẩy sự hòa nhập của kinh tế địa phương vào hoạt động kinh tế chung của cả nước.
Toàn cảnh diễn đàn
Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh phát triển du lịch ở Việt Nam trên cơ sở lấy di sản văn hóa làm trụ cột chính, nhằm nâng tầm giá trị của di sản văn hóa trong chiến lược định vị thương hiệu du lịch quốc gia, đảm bảo đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững đất nước trong thời gian tới. Trong đó, tiếp tục nghiên cứu, lập hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận, ghi danh các di sản văn hóa, di tích, danh lam thắng cảnh tiêu biểu của Việt Nam là di sản thế giới. Nghiên cứu, làm nổi bật các giá trị văn hóa, lịch sử, vẻ đẹp cảnh quan của các di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh, di sản văn hóa phi vật thể để tuyên truyền, quảng bá, thu hút khách du lịch tới tham quan, nghiên cứu. Từ đó, thu hút đầu tư của các thành phần kinh tế vào hoạt động phát triển du lịch, dịch vụ, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần, kinh tế – xã hội của cộng đồng nhân dân địa phương.
Các chuyên gia, diễn giả tham dự Diễn đàn
“Lựa chọn, đầu tư xây dựng thương hiệu cho những di tích tiêu biểu, Di sản thế giới trên địa bàn để phát triển khai thác phục vụ khách du lịch trong nước và quốc tế. Đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị; ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đón tiếp, thuyết minh đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi và sự thoải mái cho khách du lịch; đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, hoạt động trải nghiệm, vui chơi, giải trí… đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách”, bà Hiền nhấn mạnh.
Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Hà Văn Siêu: “Di sản văn hóa đã và đang trở thành nguồn lực quý giá, tạo ra động lực, thương hiệu, sự phát triển mạnh mẽ cho du lịch Việt Nam. Các di sản văn hóa, đặc biệt là di sản đã được ghi danh ở cấp độ quốc gia và quốc tế đều trở thành điểm đến nổi tiếng, hấp dẫn khách du lịch, mang đến cho Việt Nam nhiều giải thưởng quốc tế, gần đây nhất là bình chọn “Điểm đến hàng đầu thế giới” năm 2022”.
Các chuyên gia, diễn giả tham dự Diễn đàn
GS. Aaron Ahuvia, Đại học Michigan, chuyên gia hàng đầu thế giới về tình yêu thương hiệu chỉ ra rằng du lịch Việt Nam đã có những phát triển vượt bậc những năm qua, tuy nhiên sau đại dịch Covid-19, nền du lịch đã gặp nhiều khó khăn và thách thức. Tiếp tục củng cố để du lịch trở thành ngành mũi nhọn, Việt Nam cần đưa ra các biện pháp phù hợp trong bối cảnh hiện tại. GS. Aaron Ahuvia chỉ ra cách có thể biến những khách du lịch đến một lần thành những người yêu quý Việt Nam, quay lại nhiều hơn và lan tỏa niềm yêu thích về văn hóa và con người Việt Nam. Ông nhấn mạnh, cần chú trọng tăng thêm lượng khách du lịch từ phương Tây để có thể cạnh tranh được với các nước lân cận. Trên hết, để thực hiện được tất cả những điều trên chúng ta cần thực hiện một cách bền vững. Giáo sư cũng giải thích lý do tại sao việc nuôi dưỡng tình yêu thương hiệu của du khách đối với Việt Nam có thể giúp đáp ứng tất cả những thách thức chiến lược này, đưa Việt Nam đi trên con đường bền vững.
Bảo Anh; ảnh: Trần Huấn
Báo Văn Hoá